Aktualnie mając dostęp do szerokiej wiedzy z zakresu neuronauki i działania mózgu możemy znacząco wpłynąć na sprawne przeprowadzenie samego siebie lub swojego pacjenta przez proces zmiany.
Celem procesu zmiany jest osiągnięcie poczucia akcpetacji siebie samego wraz z cukrzycą, uzyskanie wewnętrznego spokoju a następnie rozpoczęcie przebudowy dotychczasowego życia na zdrowszy i bardziej świadomy. Dlaczego warto poznać instrukcję przechodzenia przez proces zmiany? Przemawia za tym kilka argumentów. Zapraszam do zapoznania się z artykułem.
Po pierwsze poznaj etapy przechodzenia przez proces zmiany.
Etap przedreflekcyjny, w trakcie którego towarzyszy uczucie dyskomfortu. Odczuwa się negatywne skutki dotychczasowych zachowań. Często nie widoczne są powiązania pomiędzy odczuwanymi problemami zdrowotnym a koniecznością wprowadzenia zmian. Najbliższe otoczenie może sygnalizować konieczność zmian ale one nie są akceptowane.
Etap refleksji – osoba z cukrzycą dostrzega problem i zaczyna rozważać zmiany ale nie podejmuje radykalnych i konkretnych działań. Rozmyśla i kontempluje – co jest do zmiany. Bez wsparcia psychologicznego etap może trwać latami.
Etap przygotowania – osoba z cukrzycą komunikuje i deklaruje oraz podejmuje działania zmierzające w kierunku zmiany. Obserwowane są pewne ograniczenia w kontekście niechcianych lub niezdrowych zachowań.
Etap działania – na tym etapie dzieje się naprawdę dużo. Obserwuje się zmiany na poziomie myślenia, podejmowania decyzji, wyboru zdrowych produktów, zwiększonej aktywności fizycznej, pilność w kontroli glikemii i regularnego podawania leków. Serce rośnie!
Etap utrwalania – świadomość osoby z cukrzycą jest już na bardzo wysokim poziomie. Obserwuje się nawykowe działanie zarówno w zachowaniu, jak i myśleniu.
Etap końcowy – na tym etapie procesu zmiany osoba z cukrzyca nie odczuwa już trudności w samokontroli. W sposób stabilny emocjonalnie dokonuje zdrowych wyborów.
Co szczególnego wydarza się w trakcie procesu zmiany i jej etapów?
Redukcja napięcia wywołanego negatywnymi emocjami
Najczęściej, gdy pojawia się choroba wprowadza ona wiele zamieszania na poziomie emocji: szok, zaprzeczanie lub niedowierzanie, gniew, smutek, rezygnację, rozgoryczenie. Osoba z cukrzycą czuje, że świat się wokół niej zawalił. Nie może ona uwierzyć, że dotychczasowe życie się kończy i przychodzi nowe. Ludzki mózg podpowiada wówczas: zapewne przydarzy ci się coś złego z powodu tej zmiany. Włączają się mechanizmy obronne, których celem jest zmniejszenie napięcia, lęku, strachu, frustracji oraz zwiększenie poczucia bezpieczeństwa. W chwili diagnozy potrzeba bezpieczeństwa jest bardzo mocno nadszarpnięta.
Kiedy człowiek podejmuje wysiłek w kierunku zmiany robi jedną ważną rzecz. PYTA.
Dlatego zadawaj jak najwięcej pytań. Dzięki nim odkryjesz rozwiązania, które możesz wprowadzić w swoje życie, pobudzisz kreatywność i trafisz na osoby, które chętnie będą Cię wspierać. Gdy pojawia się potrzeba nagłej zmiany potrzebujesz działać w nowy i prawdopodobnie w nieznany jeszcze dla Ciebie sposób. Dlatego rozmowa z ludźmi, którzy doświadczyli wcześniej cukrzycy lub konsultacje z ekspertami lekarzami, pielęgniarkami lub edukatorami w cukrzycy mają ogromny sens. Jeśli nie zadajesz im pytań kręcisz się wokół tego co jest dla Ciebie znane i nie uczysz się nowych umiejętności, nie zdobywasz nowej wiedzy, tak niezbędnej dla codzienności. Dialog z osobami doświadczonymi pozwala rozwiać wątpliwości i pogrzebać przekonania, które mogą Cię wciąż ograniczać uniemożliwiając szczęśliwe życie z cukrzycą. Spojrzenie na cukrzycę z innej perspektywy jest bardzo budujące.
Wykorzystaj świadomość
Ludzki mózg nie lubi zmian, gdyż ich przeprowadzenie wymaga czasu i dodatkowej energii. Z punktu widzenia fizjologii w ciele fizycznym i psychicznym zachodzi wiele zaburzeń. Świadomy proces zmiany prowadzony pod Twoją kontrolą skróci czas procesu i unikniesz komplikacji oraz błędów. Zatem po pierwsze koniecznie zaopiekuj się swoimi emocjami, następnie zaobserwuj co potrzebujesz zmienić w myśleniu, działaniu, zachowaniu.
Emocje, które wspierają w procesie zmiany
Gdy pozbędziesz się negatywnych emocji przychodzi czas na generowanie emocji, które będą Cię wspierać. Dzięki emocjom możesz nadać sens nowemu, które przyszło wraz ze zmianą. Doda Ci on chęci, energii i zdolności do działania. Profesjonaliści, którzy zawodowo poświęcają się, aby pomagać ludziom w procesie zmiany np. coach zdrowia mogą pomóc w nakierowaniu na ważne dla Ciebie potrzeby a wraz z nimi pomóc Ci wygenerować silne i zdrowe emocje.
Głęboki wgląd w siebie
Proces zmiany, w który wchodzisz dzięki cukrzycy pozwala na poszerzenie świadomości o sobie samym i ponowną samoocenę. Dzięki niej możesz dostrzec różnicę pomiędzy swoim wcześniejszym zachowaniem, a Twoimi potrzebami. Rozpoznajesz czego chcesz, co jest możliwe dziś a co możesz wykonać w przyszłości. Cukrzyca przyczynia się do wielu korzyści, które warto zauważyć.
W procesie zmiany twórz nowe zdrowe nawyki i pozbywaj się starych/niezdrowych
W procesie zmiany chodzi też o to, aby tworzyć nowe zdrowe nawyki. Jeśli dotychczas na Twojej liście zakupowej znajdowały się niezdrowe przekąski przygotuj nową, która będzie zawierała zdrowe produkty. Unikaj równocześnie wchodzenia w alejki z niezdrową żywnością. Możesz również zmienić miejsce, w którym dotychczas dokonywałeś zakupów i już od dziś wybierać sklepy ze zdrową żywnością.
Nagradzaj każdy wysiłek kończący się sukcesem i widocznym efektem
W procesie zmiany podkreśla się rolę nagradzania. Zachęcam do wszelkich aktywności, które nazwiesz nagrodą. Mogą to być drobne przyjemności tzw. bez kosztowe lub większe wiążące się z dodatkowym wydatkiem. Jeśli osiągniesz np. redukcję masy ciała o 5 kg kupisz sobie wymarzoną rzecz ale możesz też ustawić nagrodę główną np. za osiągnięcie głównego celu pojadę na wycieczkę, o której marzę od lat. Chodzi o regularne dostarczanie sobie pozytywnego wsparcia. Zachęcam również członków zespołu terapeutycznego do nagradzania swoich pacjentów. Gdy odczuwasz satysfakcję z osiągnięć swojego pacjenta powiedz „Gratuluję. Wspaniała robota! Bardzo doceniam Twoje starania. Cały czas kibicuję Twojemu procesowi zmiany i sukcesu!” Taki komunikat może dodać dużo energii i „skrzydeł”. Aktywne wsparcie ze strony personelu leczącego oznacza, że nie jest on sam w procesie zmiany.
Zmiana to proces stawiający wyzwania. Planując zmianę masz czas na to, żeby zastanowić się nad strategią, wyznaczyć cele, pole wpływu, określić priorytety, rozdzielić zadania i odpowiedzialność, zastanowić się nad potrzebami, przeszkodami i ewentualnymi rozwiązaniami. Możesz poprosić o pomoc profesjonalistów tj. członków zespołu terapeutycznego, mentorów, ekspertów, doradców czy coachów zdrowia.
