Rola skutecznego działania u osób z cukrzycą.
Gdy diagnozowana jest cukrzyca niezależnie od jej rodzaju dotychczasowy ład „staje na głowie”. Należy dokonać wielu zmian w różnych dziedzinach życia. Życie staje się bardziej złożone, dochodzą dodatkowe obowiązki w związku z regularnym monitorowaniem stężenia glukozy, podawaniem leków przeciwcukrzycowych i prowadzeniem zdrowego stylu życia. Nawyki skutecznego działania stają się priorytetem również w aspekcie zapobiegania wypaleniu życiowemu i/lub depresji. Jak zatem skutecznie działać będąc osobą z cukrzycą?
Pod koniec lat osiemdziesiątych Seweryn Krajewski śpiewał:
„Nie mówmy o zmartwieniach.
To nie jest dobry temat.
Są z nami zawsze, chcesz czy nie.
Pomówmy o nas samych.
Uczyńmy wielkie plany.
Być może kiedyś spełnią się.”
Zatem porozmawiajmy o „wielkich planach” i możliwościach ich spełnienia. Do tego potrzebujemy skutecznie działać. Choć zdaję sobie sprawę, że wiele osób nie działa w ten sposób, nie zastanawia się jak skutecznie działać mając cukrzycę podejmę ten temat głęboko wierząc, że choć jedna osoba zmieni swoją postawę a jej cukrzyca będzie wyrównana dzięki skutecznemu działaniu.
Skuteczność działania w życiu osobistym czy zawodowym zależy od wielu czynników. W skutecznym działaniu chodzi o to, aby realizować ostateczny zamierzony cel terapeutyczny czy zdrowotny. Czy działania, które aktualnie podejmuję przybliżają mnie do realizacji celu? Na ile w skali od 1 do 10 są one skuteczne? Zaczynają działania potrzebujesz jasno określić cel terapeutyczny i zdrowotny.
Krok 1 Definicja celu.
Pierwszy z nich podstawowy to odpowiedź na pytanie:
„Mam rozpoznaną cukrzycę i czego chcę? Co jest moim celem?”
Ktoś zapyta: a co to za pytanie? Przecież to oczywiste – osoba z cukrzycą chce być zdrowa. Odpowiadam wówczas to wspaniale. Porozmawiajmy zatem o tym – jak być zdrowym mając rozpoznaną cukrzycę? Co konkretnie robić, aby być zdrowym z cukrzycą?
Krok 2 Rozpoznanie problemów
Po ustaleniu celu w drugim kroku skutecznego działania ustalamy z jakimi problemami mierzymy się w życiu z cukrzycą. Według Stephena Covey’a problemy z jakimi spotykamy się podczas codziennego życia należą do 3 kategorii:
– podlegające naszej bezpośredniej kontroli np. regularne monitorowanie glikemii i adekwatne reagowanie do potrzeb, podawanie leków pomagających w regulacji glikemii
– podlegające kontroli pośredniej np. związane z zachowaniem innych i aktualnych możliwości technologicznych na rynku diabetologicznym
– i nie poddające się naszej kontroli np. brak leku na cukrzycę, po którym nastąpi całkowite wyleczenie.
W książce „7 nawyków skutecznego działania” wspomnianego autora otrzymujemy inspirujące wskazówki jak doskonalić siebie w procesie rozwoju osobistego w kierunku skutecznego działania i wychodzenia z mentalności ofiary. Opisane przez niego 3 rodzaje problemów można kreatywnie rozwiązać dzięki proaktywnemu podejściu i 7 nawykom skutecznego działania. Zostały one zebrane w załączonej grafice.
Bez względu na to z jakim rodzajem problemu mamy doczynienia w cukrzycy to osoba z cukrzycą robi ten pierwszy krok, aby go rozwiązać, lub aby zrobić to na co ma wpływ lub, aby zmienić do niego podejście.
W wielu przypadkach nie możemy cofnąć się do czasu sprzed rozpoznania cukrzycy zatem najlepszym sposobem jest zmienić stosunek do diagnozy i faktu pojawienia się cukrzycy. Osoba z cukrzycą przejmuje odpowiedzialność za postawę wobec cukrzycy – znalezienia korzyści i koncentracji na tym jak można ten fakt wykorzystać, autentycznego pogodzenia się i akcpetacji siebie takim jakim się jest, pielęgnacja miłości do samego siebie, nauczenia się szybko i sprawnie jak żyć z cukrzycą mimo, że jej nie chcę w swoim życiu. Covey pisze, że tym sposobem nie dajemy prawa, aby problemy kontrolowały nasze zachowanie. Powiększamy nasze pole wpływu, działamy rozsądnie, z szacunkiem dbamy o siebie i nasze ciało, obserwujemy siebie i własne potrzeby reagujemy adekwatnie do rzeczywistości.
Krok 3 Stop mentalności ofiary
W procesie skutecznego działania spotykam się często z przeszkodami np. emocjami lęku, strachu i poczuciu utraty bezpieczeństwa. Czasami cukrzyca kojarzy się z wyrokiem i końcem pełnowartościowego życia. Jedynie ciągłe ograniczenia, ból i niedogodności. Osoby z cukrzycą są też przezywane np. cukrzyk oraz obarczane odpowiedzialnością za diagnozę. Wzbudza się w nich silne poczucie winy, z którym trudno sobie poradzić. Bywa, że silne poczucie winy prowadzi do autosabotażu lub depresji.
Gdy pojawiają się problemy w życiu jak diagnoza – cukrzyca lub hiperglikemia/hipoglikemia mamy tendencję do szukania winowajcy a człowiek przypisuje sobie etykietkę „ofiara”.
„Gdybym nie miała cukrzycy to życie byłoby takie łatwe.” „Gdyby moje dziecko było zdrowe bez cukrzycy ….”, „Gdyby była lepsza opieka, leki, monitoring itp. …”, Słyszę podczas rozmów z osobami z cukrzycą. Wtedy dopytuję – „I co jeszcze byłoby?”. W tym miejscu zazwyczaj następuje cisza…
Przypisywanie innym winy i mentalność ofiary przynosi ulgę ALE na chwilę. Dodatkowo stajemy się niewolnikami takiego myślenia o bardzo wąskim polu wpływu. Co utrudnia skuteczne działanie i optymalną samokontrolę cukrzycy. Niemalże uniemożliwia ona wzięcie odpowiedzialności za swoją sytuację oraz inicjatywę zrobienia wszystkiego co konieczne i możliwe, aby w sposób kreatywny, twórczy i odważny pokonać przeszkody, ominąć trudności lub znaleźć nowe rozwiązanie dla pojawiającego się problemu.
Jeśli rozpoznajesz, że brakuje Ci postawy związanej ze skutecznym działaniem lub diagnozujesz mentalność ofiary rozpocznij proces rozwoju osobistego. Zachęcam do korzystania z procesów z wykorzystaniem metody coachingu zdrowia, która znakomicie wpisuje się w potrzeby poszukiwania rozwiązań pojawiających się problemów oraz pozbywania się mentalności ofiary. Osoby z cukrzycą, które żyją wiele lat z cukrzycą i nie doświadczają późnych powikłań charakteryzują się postawą rozwiązywania problemów oraz myśleniem w kategorii osoby sukcesu. Zatem warto już dziś wejść na ścieżkę rozwoju osobistego i zadbania o zdrowie. Więc jaki będzie Twój pierwszy krok w tym kierunku?
Edyta Wojtczak
Specjalista ds. edukacji i coach zdrowia
Akademia Doskonalenia w Diabetologii